TGNP wapinga Rasimu kutoweka kipengele cha kumwajibisha Rais

Katibu wa Kamati ya uchambuzi wa rasimu hiyo, Esther William (katikati) akisoma tamko la Wanaharakati wa ngazi ya jamii na washiriki wa Jukwaa la wazi la Semina za Jinsia na Maendeleo (GDSS) linaloratibiwa na TGNP Mtandao kwa waandishi wa habari jana. Kulia ni Mwenyekiti wa kamati hiyo, Badi Darusi na Hamadi Masudi Mjumbe (kushoto).

Na Mwandishi wetu

WANAHARAKATI wa ngazi ya jamii na washiriki wa Jukwaa la wazi la semina za Jinsia na Maendeleo (GDSS), linaloratibiwa na mtandao wa kijinsia (TGNP), wameipinga rasimu ya Katibu kwa kutoweka mfumo mzuri wa wananchi kuweza kumuwajibisha rais pindi anaposhindwa kutimiza majukumu yake.

Mtandao huo, umetoa tamko hilo baada ya kufanya uchambuzi wa kina wa Rasimu inayopendekezwa na kutolewa na Bunge Maalum la Katiba mnamo Septemba 9, mwaka huu mjini Dodoma. Tamko hilo wanalitoa kuhusianisha rasimu ya Katiba inayopendekezwa na madai ya wanaharakati wa masuala ya kijinsia.

Akizungumza na waandishi wa habari jijini Dar es Salaam jana, Mwakilishi wa GDSS, Esther William alisema, rasimu ya katiba imeipa uwezo Bunge kumwajibisha Rais pindi akishindwa kutekeleza majukumu yake na akienda kinyume na sheria na taratibu za nchi. Lakini rasimu imewanyimwa wananchi haki yao ya msingi ya kumuwajibisha kiongozi waliyemchagua kwa kura zao.

Alisema, kabla ya kutoa tamko hilo waliainisha madai 12 ya kikatiba yanayowahusu wanawake na makundi mengine ya walio pembezoni.Madai hayo ni pamoja na Haki za wanawake zibainishwe kwenye katiba, sheria Kandamizi zibatilishwe, haki ya kufikia, kutumikia, kunufaika na kumiliki rasilimali ya nchi, utu wa mwanamke ulindwe, utekelezaji wa mikataba ya kimataifa kuhusu haki za wanawake.

Pia, haki sawa katika nafasi za uongozi, haki za wanawake wenye ulemavu, haki ya uzazi salama, haki za watoto wa kike, haki ya kufaidi huduma za msingi, wajibu wa wazazi katika matunzo ya watoto na katiba iunde chombo maalum kitakachosimamia haki za wanawake katika maeneo yote ya kijamii, kisiasa na kiuchumi.

“Mbali ya kutaka rais awajibishwe, pia rasimu hii ibara ya 79 na 80 imeendelea kumlimbikizia rais madaraka ya kuteua viongozi na watendaji mbalimbali wa serikali, bila ya kufuata na kuzingatia ushauri atakaopewa na mtu au mamlaka yoyote, hali hii bado inaendeleza mfumo mbaya wa mgawanyo wa madaraka kikatiba na inaendeleza mfumo kanadamizi katika utoaji wa fursa za kiuongozi,”alisema.

Kutokana na malimbikizo hayo, William alisema kuwa rasimu ya katiba inatakiwa iweke ukomo wa uteuzi kwa rais ili kutoa fursa kwa mamlaka nyingine kufanya uteuzi wenye tija. Pia alitolea mfano wa nchi ya Kenya ambayo imetoa fursa kwa wananchi kuhoji uteuzi unaofanywa katika ngazi mbalimbali.

Mbali na hayo, alipingana na katiba hiyo kwenye ibara ya 135 inayosema mbunge awe anajua kusoma na kuandika Kiswahili au Kiiingereza. Alidai kuwa kipengele hicho kinadidimiza maendeleo ya taifa, kwani bunge linatakiwa kupitia na kuchambua kwa kina mikataba mbalimbali ambayo kwa sehemu kubwa ipo kwenye lugha ya kiingereza.

“Je Kigezo hiki cha kujua kusoma na kuandika kwa mbuge kutaweza kumfanya aweze kusimamia, kufanya uchambuzi wa kina na kuiwajibisha serikali kikamilifu? Na je kwa kigezo na sifa hizi za mbunge itaondoa tatizo la nchi kuingia mikataba mibovu? Tunadai rasimu hii ya katiba ibadilishe sifa ya kiwango cha elimu ya mbunge kuwa kidato cha nne,” alihoji.

Hata hivyo, anaeleza kwamba wanadai mawaziri wasiwe miongoni mwa wabunge ili kuimarisha utendaji na uwajibikaji wa mihimili yote mitatu iweze kujitegemea, hali ya kuwa kuna ibara ya 111 kifungu cha (1) (d) imetaja sifa ya kuwa waziri ni lazima awe ni mbunge, huku kikileta mgongano wa madaraka kati ya mihimili miwili ya dola kati ya Bunge na serikali kwa kumpa madaraka mbunge kuwa waziri au naibu waziri.

Akizidi kupingana na baadhi ya vipengele hasa kwa upande wa Haki za wanawake, William alieleza kwamba wanashangazwa kuona katika ibara ya 22(2) (b) cha rasimu ikitoa fursa ya bila ukomo kwa wawekezaji kuweza kutumia ardhi kwa ajili ya maendeleo ya kiuchumi na makazi.

“Lazima tushangae kwani ibara 22 kiufungu cha (2) (d) imeainisha haki ya wanawake kupata, kumiliki, kutumia, kuendeleza na kusimamia ardhi kama ilivyo kwa mwanaume, kwanini kipengele hiki kisiweke ukomo kwa wawekezaji kutumia ardhi ili kuweza kuepusha migongano na migogoro ya kimaslahi na ya kikatiba kati ya wananchi na wawekezaji katika suala la umiliki wa ardhi ili wanawake wapate nafasi ya kumiliki?, ” alihoji.

Licha ya kutoa pongezi kwa kamati ya uandishi wa katiba na bunge maalum, alisema bado wanashangazwa na vipengele mbalimbali, ambavyo vinashindwa kutambua haki za wanawake, ikiwemo kutotambuliwa kwa suala la maji kama haki ya msingi ya kikatiba ambapo asilimia 60 ya watu wa mjini ndio wanapata maji safi na salama huku asilimia 42 ya wakazi wa vijijini ndio wanaopata maji safi.

“Tunadai haki ya kupata maji safi na salama iwe ni haki ya kikatiba ili kuweza kuwapunguzia wanawake mzigo wa kutembea umbali mrefu wa kutafuta maji, pia tunaitaji katiba itamke  wazi uwiano wa asilimia 50 kwa 50 katika ngazi na nafasi mbalimbali za maamuzi, kama kisiasa, kiuchumi na kijamii,”aliongeza.

Aidha, akigusia uhuru wa Benki Kuu ya Tanzania (BOT), alisema wanapingana na ibara ya 257 kifungu cha (3) kwa kutoa uhuru kuwa benki hiyo kutekeleze majukumu yake bila kuingiliwa, kudhibitiwa au kupewa maelekezo na mtu au mamlaka yoyote.

“Kifungu hiki kinakinzana na dhana bora ya uwajibikaji na utawala bora kwa kutoa mwanya wa ubadhirifu na matumizi mabatya ya fedha za umma kwa kigezo cha watendaji wa benki kuu kutowajibishwa kutokana na makosa yao kiutendaji pindi wanapokuwa madarakani, hivyo tunadai ibara hii irekebishwe,”alisema.